BỘ MÔN LÝ LUẬN CHUNG VỀ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT

BỘ MÔN LÝ LUẬN NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT

Bộ môn Lý luận Nhà nước và Pháp luật được thành lập cùng với việc thành lập Trường Đại học Luật Hà Nội năm 1979. Hiện nay, Bộ môn được giao đảm nhiệm việc giảng dạy môn học Lý luận chung về nhà nước và pháp luật cho các hệ đào tạo cử nhân, và các chuyên đề thạc sĩ và tiến sĩ luật học do Trường tổ chức.

Lý luận chung về nhà nước và pháp luật là môn học khoa học pháp lý cơ sở, cung cấp những kiến thức cơ bản về nhà nước và pháp luật nhằm hình thành tư duy và phương pháp nhận thức khoa học về tất cả những vấn đề của nhà nước và pháp luật. Nội dung chủ yếu của môn học này gồm các vấn đề: nguồn gốc, bản chất, chức năng, bộ máy, hình thức của nhà nước; nhà nước trong hệ thống chính trị; nhà nước pháp quyền; nguồn gốc, bản chất, chức năng, hình thức của pháp luật; quy phạm pháp luật; hệ thống pháp luật; quan hệ pháp luật; thực hiện pháp luật; vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lý; ý thức pháp luật…

Trước đây, môn học này có tên gọi là Lý luận Mác - Lênin về nhà nước và pháp luật. Từ những năm 1990 trở lại đây, do sự đổi mới trong tư duy lý luận, môn học này đã được đổi tên thành Lý luận chung về nhà nước và pháp luật.

Nhiệm vụ cơ bản của Bộ môn bao gồm:

1. Xây dựng chương trình, viết giáo trình môn học hệ cử nhân và hệ trung cấp luật.

2. Giảng dạy môn Lý luận chung về nhà nước và pháp luật cho các hệ đào tạo cử nhân luật chính quy và tại chức.

3. Giảng dạy môn Lịch sử tư tưởng chính trị - pháp lý cho sinh viên hệ chính quy.

4. Năm 2004, Bộ môn đảm nhiệm việc giảng dạy môn Luật so sánh cho sinh viên chính quy và học viên tại chức của trường. Nhiệm vụ này sau đó được chuyển giao cho Trung tâm Luật so sánh của Trường kể từ khi Trung tâm này (nay là Viện luật so sánh) được thành lập.

4. Hướng dẫn và đánh giá sinh viên nghiên cứu khoa học, làm khoá luận tốt nghiệp.

5. Từ năm 1993 đến nay, các giảng viên có học vị tiến sĩ, học hàm giáo sư, phó giáo sư trong bộ môn đã đảm nhiệm giảng dạy cao học chuyên ngành Lý luận và Lịch sử nhà nước và pháp luật và nghiên cứu sinh chuyên ngành Lý luận và Lịch sử nhà nước và pháp luật (mã số 9380106).

Cùng với sự phát triển của Nhà trường, đội ngũ giảng viên của Bộ môn cũng không ngừng trưởng thành, phát triển về trình độ học vấn, học hàm, học vị, khả năng và phương pháp sư phạm. Khi mới được thành lập, Bộ môn gồm các giảng viên là cử nhân và phó tiến sĩ luật học. Năm 1982, Bộ môn có 5 giảng viên, năm 1995 có 11 giảng viên, từ năm 1996 - 2005 có 10 giảng viên, từ năm 2005 - 2008 có 9 giảng viên. Đến năm 2016, bộ môn có 4 phó giáo sư, 2 tiến sĩ luật học, từ năm 2017 có 1 giáo sư, 3 phó giáo sư, 2 tiến sĩ. Hiện nay, Bộ môn có 11 thành viên, trong đó có 1 giáo sư, có 6 tiến sĩ, 3 thạc sĩ, 1 trợ giảng gồm có: TS. Nguyễn Văn Năm (Trưởng bộ môn); TS. Bùi Xuân Phái (phó trưởng bộ môn), GS.TS. Nguyễn Minh Đoan; TS. Phí Thị Thanh Tuyền; TS. Lại Thị Phương Thảo; TS. Trần Thị Quyên A; TS. Phạm Vĩnh Hà; ThS. Trần Thị Quyên B; ThS. Nguyễn Thùy Linh; ThS. Nguyễn Thị Thu Huyền; Trợ giảng: Hoàng Đặng Hải Dương.

Trải qua quá trình phát triển, nhân sự của Bộ môn có nhiều thay đổi, một số các giảng viên Bộ môn được bổ nhiệm vào các cương vị lãnh đạo Khoa Hành chính Nhà nước, các phòng, khoa thuộc trường, lãnh đạo nhà trường cũng như các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội… như: TS. Nguyễn Đình Lộc - nguyên Bộ trưởng Bộ Tư pháp; GS.TS. Lê Minh Tâm - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Luật gia Việt Nam, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội; TS Nguyễn Văn Yểu, nguyên Phó Chủ tịch quốc hội; CN. Dương Đình Thành - nguyên Phó vụ trưởng Vụ hành chính tư pháp, Bộ Tư pháp; TS. Đỗ Ngọc Thịnh, Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam; TS. Nguyễn Quốc Hoàn - nguyên Phó Chánh Văn phòng Bộ Tư pháp, nguyên Giám đốc trung tâm Luật so sánh; nguyên Trưởng phòng hợp tác Quốc tế, Trường Đại học Luật Hà Nội và hiện là Vụ trưởng vụ xử lý vi phạm hành chính và theo dõi thi hành pháp luật- Bộ Tư pháp, PGS.TS. Lê Vương Long - nguyên Chủ nhiệm khoa Tại chức, Trường Đại học Luật Hà Nội…Bên cạnh đó cần phải kể đến sự đóng góp của các thầy cô từng tham gia giảng dạy và làm công tác quản lí tại bộ môn như: PGS.TS Nguyễn Thị Hồi, nguyên trưởng bộ môn; PGS.TS Lê Văn Long; Ths Nguyễn Thu Hương, Nguyễn Thanh Hương; Ths Đăng Huy Trinh…

Những năm gần đây, đội ngũ giảng viên của Bộ môn đã đạt được những thành tích vượt bậc trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học. Các giảng viên không chỉ tham gia biên soạn Giáo trình Lý luận chung về nhà nước và pháp luật cho các hệ đào tạo đại học, trung cấp luật mà còn viết và xuất bản nhiều sách tham khảo và chuyên khảo để phục vụ cho việc dạy và học hệ đại học và cao học luật. Bên cạnh đó, các giảng viên thuộc Bộ môn còn là chủ nhiệm hoặc/và cộng tác viên của nhiều đề tài nghiên cứu khoa học cấp Trường, cấp Thành phố, cấp Bộ và cấp Nhà nước đã được nghiệm thu và được đánh giá cao, đồng thời là tác giả của nhiều bài báo có giá trị khoa học cao trong các tạp chí có uy tín trên cả nước như Tạp chí Luật học, Tạp chí Nhà nước và Pháp luật, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, Tạp chí dân chủ và pháp luật, Tạp chí Tổ chức nhà nước… Các giảng viên của Bộ môn rất tích cực tham gia viết tham luận cho các hội thảo khoa học ở trong và ngoài trường, kể cả những cuộc hội thảo quốc tế, tham gia tích cực các tọa đàm khoa học về những vấn đề nổi cộm hoặc mang tính thời sự về học thuật.

  Định hướng cho giảng dạy và nghiên cứu của Bộ môn là những vấn đề cơ bản của khoa học pháp lý nhưng có tính ứng dụng cao cho các hoạt động thực tiễn, đáp ứng nhu cầu của người học, xu hướng vận động xã hội cũng như hội nhập quốc tế đang diễn ra cũng như đáp ứng yêu cầu phát triển của Trường Đại học Luật Hà Nội theo định hướng nghiên cứu. Bộ môn cũng rất chú ý tính chất liên quan giữa các khoa học pháp lý, đặc biệt là các khoa học liên quan trực tiếp đến chuyên ngành đào tạo sau đại học là “Lý luận- lịch sử về nhà nước và pháp luật” mã số 9380106. Do vậy, Bộ môn thường xuyên có sinh hoạt chuyên môn với các bộ môn khác, trong đó có Bộ môn Lịch sử nhà nước và pháp luật. Trong quá trình này, Bộ môn cùng các bộ môn khác xây dựng nhiều chương trình nghiên cứu khoa học có tính liên ngành, trong đó tổ chức nhiều hội thảo khoa học với sự tham gia của nhiều chuyên gia ở trong và ngoài trường, trong và ngoài Bộ môn và đặc biệt có sự tham gia trực tiếp của đội ngũ học viên cao học và nghiên cứu sinh. Đây là một định hướng quan trọng để giúp cho người học chủ động và độc lập trong các hoạt động nghiên cứu khoa học và coi đây là một trong những nội dung quan trọng để đánh giá đối với người học. Do vậy, về phương pháp, Bộ môn khuyến khích sử dụng các phương pháp có tính hệ thống và liên ngành trong giảng dạy cũng như nghiên cứu.

  Chặng đường 45 năm cùng Trường Đại học Luật Hà Nội, bộ môn Lý luận Nhà nước và pháp luật đã có những bước phát triển về đội ngũ giảng viên cũng như hình thành những tư duy mới, cách tiếp cận mới trong giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Tiếp bước những thế hệ đi trước, bằng trí tuệ và nhiệt huyết, bộ môn sẽ tiếp tục có nhiều đóng góp đối với sự nghiệp đào tạo luật học nói riêng và yêu cầu của công cuộc xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam giai đoạn hiện nay.